西藏地处青藏高原核心地带, 是中国生态安全的屏障体系, 城市绿化是生态安全的重要组成部分, 为了明确西藏林芝市园林绿化的现状, 解决绿化中出现的各种问题, 为西藏地区园林绿化提供指导, 本研究首次对林芝市园林植物种类和应用现状进行了全面普查。
1 研究区概况林芝市地处西藏东南部雅鲁藏布江下游, 位于东经92° 09'~98° 47', 北纬26 ° 52'~30° 40'。下辖巴宜区及米林、工布江达、墨脱、波密、察隅和朗县, 面积11.7万km2, 总人口17.3万。全区平均海拔3 100 m, 大部分属于藏东南温暖湿润气候区, 年平均温度8.7 ℃, 年均降雨量650 mm左右, 平均相对湿度71%, 全年日照时数2 022.2 h, 日照百分率为46%, 无霜期180 d[1]。气候湿润, 景色宜人, 植被丰富, 素有“ 东方瑞士” “ 高原生态绿洲” “ 西藏江南” 的美称。
2 调查及分析方法2.1 调查方法主要采用现场踏勘调查法, 调查时间为2014年6月至9月。以林芝市各地区城镇绿地为主要调查区域, 同时每县随机抽取至少一个乡镇进行实地调查。在调查地段内, 采用生物学五点法, 随机设立若干20 m× 20 m标准样地, 进行群落学和多样性调查[2]。乔木层:记录植物的种名、株数、高度、胸径、冠幅、覆盖面积和生长指数; 灌木层:记录每种植物的种名、株数、株高、冠幅覆盖面积和生长指数, 绿篱类则根据面积及种植密度估算株数; 草本植物:记录每种植物的种名、生长指数、覆盖面积、是否为野生等信息。详细记录样地内植物的配植模式, 并拍摄植物配植现状照片。样地用目测的方法计算出郁闭度[3, 4, 5]。本次调查的重点为露地园林植物及配置。
2.2 分析方法采用植物群落数量特征分析方法, 分别计算重要值、Simpon指数、Shannon-wiener指数、Pielou指数、生长指数、物种丰富度指数等[2, 6]。
3类植物的重要值计算公式如下:
重要值(乔木)=相对多度+相对频度+相对显著度
重要值(灌木)=相对频度+相对投影盖度
重要值(地被)=相对频度+相对投影盖度
相关指数计算方法如下:
物种丰富度指数:
Simpon指数:
Shannon-wiener指数:
Pielou指数:
式中, Ni为第i个物种的个体数, N为总个体数, S为物种种类数量。
生长指数评价方法是对每一棵植物个体的各营养器官按一定的指标体系评分, 然后对合计的总分进行加权以确定其健康级别。共分为5级, 分级标准如表1[7, 8]。
表1
Table 1
表1(Table 1)
 表1 生长指数分类标准 Table 1 Classification standard of growth index级别 | 指标 |
---|
0 | 枝条干枯, 整株植物濒临死亡甚至已经死亡, 观赏价值丧失 | 1 | 生长衰弱, 病虫害严重, 树木被截头破相, 有碍观赏 | 2 | 生长良好, 状态一般, 时有病虫害或风折, 具有一定的观赏价值 | 3 | 植株形态及长势良好, 有少量病虫害, 具有较高的观赏价值 | 4 | 植株姿态优美, 长势旺盛, 无病虫害, 具有极高的观赏价值 |
| 表1 生长指数分类标准 Table 1 Classification standard of growth index |
3 结果与分析3.1 物种数量特征分析由表2可以看出, 乔木层植物共有110种, 其中白柳的重要值最高, 占有绝对优势。林芝市白柳应用极为普遍, 往往采用插干造林技术, 病虫害少, 树大荫浓, 树姿具有垂柳风范, 且长势普遍较垂柳强健, 成为该市绿化的基调树种。重要值排第2, 3位的依次为女贞、裂叶蒙桑。与白柳和女贞不同的是, 裂叶蒙桑由于多为野外古树移植, 应用数量不多, 但应用规格很大, 平均胸径达到了104.03 cm。
表2
Table 2
表2(Table 2)
 表2 林芝市乔木层物种数量特征统计表 Table 2 Statistics of quantitative proerties of arbor layer plants in Linzhi City序号 | 名称 | 学名 | 多度 /株 | 频度 /次 | 平均胸 径/cm | 生长 指数 | 相对 多度 | 相对 频度 | 相对显 著度 | 重要值 |
---|
1 | 白柳 | Salix alba | 409 | 62 | 31.37 | 0.921 | 9.111 | 7.702 | 51.807 | 68.620 | 2 | 女贞 | Ligustrum lucidum | 600 | 62 | 8.20 | 0.922 | 13.366 | 7.702 | 1.282 | 22.350 | 3 | 裂叶蒙桑 | Morus mongolica Schneid. var. diabolica | 36 | 19 | 104.03 | 0.888 | 0.802 | 2.360 | 16.358 | 19.520 | 4 | 雪松 | Cedrus deodara | 264 | 64 | 14.67 | 0.908 | 5.881 | 7.950 | 2.295 | 16.126 | 5 | 紫叶李 | Prunus cerasifera f. atropurpurea | 308 | 51 | 6.56 | 0.918 | 6.861 | 6.335 | 0.541 | 13.737 | 6 | 龙柏 | Sabina chinensis cv. Kaizuca | 386 | 29 | 6.32 | 0.966 | 8.599 | 3.603 | 0.363 | 12.564 | 7 | 日本晚樱 | Cerasus serrulata var. lannesiana | 262 | 48 | 6.73 | 0.913 | 5.837 | 5.963 | 0.502 | 12.301 | 8 | 高山松 | Pinus densata | 242 | 31 | 19.95 | 0.909 | 5.391 | 3.851 | 2.675 | 11.917 | 9 | 光核桃 | Amygdalus mira | 65 | 28 | 30.67 | 0.909 | 1.448 | 3.478 | 4.752 | 9.678 | 10 | 林芝云杉 | Picea likiangensis Pritz. var. likiangensis | 121 | 22 | 16.92 | 0.848 | 2.696 | 2.733 | 1.296 | 6.724 | 11 | 北京杨 | Populus× beijingensis W. Y. Hsu | 122 | 20 | 14.40 | 0.899 | 2.718 | 2.485 | 1.483 | 6.686 | 12 | 巨柏 | Cupressus gigantea | 143 | 20 | 10.67 | 0.901 | 3.186 | 2.485 | 0.792 | 6.462 | 13 | 藏川杨 | Populus szechuanica var. tibetica | 65 | 12 | 34.55 | 0.875 | 1.448 | 1.491 | 3.139 | 6.078 | 14 | 苹果 | Malus pumila | 144 | 21 | 5.28 | 0.840 | 3.208 | 2.609 | 0.0930 | 5.910 | 15 | 杏梅 | Armeniaca mume var. bungo | 89 | 20 | 9.95 | 0.901 | 1.983 | 2.485 | 0.364 | 4.831 | 16 | 胡桃 | Juglans regia | 18 | 12 | 45.72 | 0.887 | 0.401 | 1.491 | 2.453 | 4.344 | 17 | 垂柳 | Salix babylonica | 77 | 11 | 12.18 | 0.892 | 1.715 | 1.367 | 0.191 | 3.273 | 18 | 龙爪槐 | Sophora japonica var. japonica f. pendula | 55 | 15 | 7.82 | 0.851 | 1.225 | 1.863 | 0.136 | 3.225 | 19 | 二球悬铃木 | Platanus acerifolia | 39 | 5 | 29.20 | 0.879 | 0.869 | 0.621 | 1.640 | 3.130 | 20 | 山荆子 | Malus baccata | 13 | 5 | 53.20 | 0.830 | 0.290 | 0.621 | 1.444 | 2.355 | 21 | 紫红鸡爪槭 | Acer palmatum cv.atropurpureum | 30 | 13 | 7.90 | 0.902 | 0.668 | 1.615 | 0.0701 | 2.354 | 22 | 银白杨 | Populus alba | 45 | 7 | 16.26 | 0.875 | 1.003 | 0.870 | 0.256 | 2.128 | 23 | 油桃 | Prunus persica var. nectarina | 31 | 10 | 4.20 | 0.827 | 0.691 | 1.242 | 0.0242 | 1.957 | 24 | 银杏 | Ginkgo biloba | 35 | 6 | 9.67 | 0.760 | 0.780 | 0.745 | 0.245 | 1.770 | 25 | 梅 | Armeniaca mume | 26 | 5 | 9.21 | 0.708 | 0.579 | 0.621 | 0.552 | 1.752 | 26 | 急尖长苞冷杉 | Abies georgei var. smithii | 28 | 4 | 12.25 | 0.732 | 0.624 | 0.497 | 0.528 | 1.648 | 27 | 圆柏 | Sabina chinensis | 31 | 6 | 12.33 | 0.758 | 0.691 | 0.745 | 0.147 | 1.583 | 28 | 紫薇 | Lagerstroemia indica | 42 | 5 | 4.50 | 0.689 | 0.936 | 0.621 | 0.0256 | 1.582 | 29 | 荷花玉兰 | Magnolia grandiflora | 21 | 6 | 8.83 | 0.778 | 0.468 | 0.745 | 0.181 | 1.394 | 30 | 槐 | Sophora japonica | 31 | 5 | 8.56 | 0.806 | 0.691 | 0.621 | 0.0654 | 1.377 | 31 | 桂花 | Osmanthus fragrans | 23 | 6 | 6.53 | 0.500 | 0.512 | 0.745 | 0.0501 | 1.308 | 32 | 白兰 | Michelia alba | 17 | 7 | 6.29 | 0.780 | 0.379 | 0.870 | 0.0203 | 1.269 | 33 | 刺槐 | Robinia pseudoacacia | 20 | 6 | 6.40 | 0.945 | 0.446 | 0.745 | 0.0277 | 1.219 | 34 | 李 | Prunus salicina | 15 | 6 | 4.20 | 0.899 | 0.334 | 0.745 | 0.00594 | 1.085 | 35 | 墨脱小董棕 | Caryota ochlandra Hance | 14 | 3 | 18.33 | 0.866 | 0.312 | 0.373 | 0.370 | 1.055 | 36 | 水杉 | Metasequoia glyptostroboides | 16 | 3 | 23.06 | 0.816 | 0.356 | 0.373 | 0.326 | 1.055 | 37 | 梨 | Pyrus bretschneideri | 11 | 6 | 9.67 | 0.897 | 0.245 | 0.745 | 0.0343 | 1.025 | 38 | 合欢 | Albizia julibrissin | 19 | 3 | 15.03 | 0.830 | 0.423 | 0.373 | 0.214 | 1.010 | 39 | 西藏长叶松 | Pinus roxburghii | 30 | 1 | 15.10 | 0.856 | 0.668 | 0.124 | 0.212 | 1.005 | 40 | 细叶小红柳 | Salix microstachya | 14 | 5 | 4.06 | 0.866 | 0.312 | 0.621 | 0.00717 | 0.940 | 41 | 樟子松 | Pinus sylvestris var. mongolica | 11 | 4 | 23.51 | 0.866 | 0.245 | 0.497 | 0.193 | 0.935 | 序号 | 名称 | 学名 | 多度 /株 | 频度 /次 | 平均胸 径/cm | 生长 指数 | 相对 多度 | 相对 频度 | 相对显 著度 | 重要值 | 42 | 金丝垂柳 | Salix X aureo-pendula | 23 | 3 | 5.68 | 0.861 | 0.512 | 0.373 | 0.0170 | 0.902 | 43 | 刺叶石楠 | Photinia prionophylla | 28 | 2 | 4.53 | 0.800 | 0.624 | 0.248 | 0.0180 | 0.890 | 44 | 碧桃 | Prunus persica f.duplex | 10 | 5 | 6.60 | 0.846 | 0.223 | 0.621 | 0.0170 | 0.860 | 45 | 龙桑 | Morus alba cv. Pendula | 13 | 4 | 8.75 | 0.881 | 0.290 | 0.497 | 0.0224 | 0.809 | 46 | 太白深灰槭 | Acer caesium subsp. giraldii | 22 | 2 | 9.50 | 0.896 | 0.490 | 0.248 | 0.0550 | 0.794 | 47 | 川西云杉 | Picea likiangensis var. balfouriana | 14 | 3 | 15.11 | 0.821 | 0.312 | 0.373 | 0.0987 | 0.783 | 48 | 西南花楸 | Sorbus rehderiana | 10 | 4 | 13.50 | 0.879 | 0.223 | 0.497 | 0.0633 | 0.783 | 49 | 北美短叶松 | Pinus banksiana | 9 | 3 | 25.02 | 0.875 | 0.201 | 0.373 | 0.197 | 0.771 | 50 | 乔松 | Pinus wallichiana | 8 | 4 | 16.40 | 0.866 | 0.178 | 0.497 | 0.0943 | 0.769 | 51 | 华山松 | Pinus armandii | 9 | 3 | 20.67 | 0.881 | 0.201 | 0.373 | 0.193 | 0.767 | 52 | 川滇高山栎 | Quercus aquifolioides | 5 | 3 | 40.20 | 0.708 | 0.111 | 0.373 | 0.236 | 0.720 | 53 | 乔木刺桐 | Erythrina arborescens | 10 | 2 | 18.10 | 0.896 | 0.223 | 0.248 | 0.242 | 0.713 | 54 | 新疆杨 | Populus alba var. pyramidalis | 11 | 3 | 13.04 | 0.841 | 0.245 | 0.373 | 0.0479 | 0.666 | 55 | 三角枫 | Acer buergerianum | 11 | 3 | 9.33 | 0.932 | 0.245 | 0.373 | 0.0304 | 0.648 | 56 | 白蜡树 | Fraxinus chinensis | 15 | 2 | 9.50 | 0.839 | 0.334 | 0.248 | 0.0337 | 0.616 | 57 | 花椒 | Zanthoxylum bungeanum | 5 | 4 | 2.80 | 0.865 | 0.111 | 0.497 | 0.00138 | 0.610 | 58 | 馒头柳 | Salix matsudana var. matsudana f. umbraculifera | 3 | 3 | 31.33 | 0.857 | 0.067 | 0.373 | 0.167 | 0.607 | 59 | 棕榈 | Trachycarpus fortunei | 9 | 2 | 22.50 | 0.690 | 0.201 | 0.248 | 0.140 | 0.589 | 60 | 柿树 | Diospyros kaki | 14 | 2 | 8.52 | 0.886 | 0.312 | 0.248 | 0.0282 | 0.589 | 61 | 垂丝海棠 | Malus halliana | 14 | 2 | 7.51 | 0.780 | 0.312 | 0.248 | 0.0272 | 0.588 | 62 | 野杏 | Armeniaca vulgaris var. ansu | 8 | 3 | 7.20 | 0.886 | 0.178 | 0.373 | 0.0247 | 0.576 | 63 | 油松 | Pinus tabuliformis | 7 | 2 | 21.50 | 0.841 | 0.156 | 0.248 | 0.151 | 0.555 | 64 | 鸡桑 | Morus australis | 6 | 3 | 14.33 | 0.857 | 0.134 | 0.373 | 0.0429 | 0.549 | 65 | 山杨 | Populus davidian | 18 | 1 | 3.26 | 0.823 | 0.401 | 0.124 | 0.00509 | 0.530 | 66 | 其他* | — | 239 | 63 | — | — | 5.324 | 7.826 | 0.886 | 14.037 |
注:重要值小于0.500的植物有45种, 按照重要值大小依次为柽柳Tamarix chinensis、刺柏Juniperus formosana、大果圆柏Sabina tibetica、西藏红豆杉Taxus wallichiana、臭椿Ailanthus altissima、苏铁Cycas revoluta、色木槭Acer mono、罗汉松Podocarpus macrophyllus、头状四照花Dendrobenthamia capitata、中华红叶杨Populus deltoids cv.Zhonghua hongye、二乔玉兰Magnolia soulangeana、榆树Ulmus pumila、长尾槭Acer caudatum、山楂Crataegus pinnatifida、云南沙棘Hippophae rhamnoides subsp. Yunnanensi、金叶榆Ulmus pumila cv.jinye、乌柳Salix cheilophila、日本扁柏Chamaecyparis obtusa、中国沙棘Hippophae rhamnoides subsp. sinensis、高山栎Quercus semicarpifolia、栾树Koelreuteria paniculata、旱柳Salix matsudana、栗Castanea mollissima、干香柏Cupressus duclouxiana、火炬树Rhus typhina、糙皮桦Betula utilis、枇杷Eriobotrya japonica、长叶云杉Picea smithiana、丽江山荆子Malus rockii、川滇柳Salix rehderiana、西藏红杉Larix griffithiana、节枝柳Salix dalungensis、紫叶桃Prunus persica f.atropurpurea、江孜沙棘Hippophae rhamnoides subsp. gyantsensis、杉木Cunninghamia lanceolata、西府海棠Malus micromalus、大红柳Salix cheilophila var. microstachyoides、乐昌含笑Michelia chapensis、榔榆Ulmus parvifolia、绢果柳Salix sericocarpa、云南红豆杉Taxus yunnanensis、钻天杨Populus nigra var. italica、乌柿Diospyros cathayensis、左旋柳Salix paraplesia var. subintegra、垂枝榆Ulmus pumila cv. Tenue。 | 表2 林芝市乔木层物种数量特征统计表 Table 2 Statistics of quantitative proerties of arbor layer plants in Linzhi City |
由表3可以看出, 灌木层植物共有110种。重要值排名前5的依次是金叶女贞、大叶黄杨、紫叶小檗、月季、红叶石楠, 5者重要值差异不大。
表3
Table 3
表3(Table 3)
 表3 林芝市灌木层物种数量特征统计表 Table 3 Statistics of quantitative proerties of shrub layer plants in Linzhi City序号 | 植物名称 | 学名 | 频度/次 | 生长指数 | 相对频度 | 相对盖度 | 重要值 |
---|
1 | 金叶女贞 | Ligustrum× vicaryi | 42 | 0.885 | 7.925 | 16.215 | 24.139 | 2 | 大叶黄杨 | Buxus megistophylla | 63 | 0.818 | 11.887 | 11.223 | 23.110 | 3 | 紫叶小檗 | Berberis thunbergii var. atropurpurea Chenault | 30 | 0.801 | 5.660 | 12.312 | 17.973 | 4 | 月季 | Rosa chinensis | 52 | 0.918 | 9.811 | 5.694 | 15.505 | 5 | 红叶石楠 | Photiniax fraseri | 32 | 0.899 | 6.038 | 5.724 | 11.762 | 6 | 贴梗海棠 | Chaenomeles speciosa | 19 | 0.854 | 3.585 | 2.339 | 5.923 | 7 | 洒金千头柏 | Platycladus orientalis cv. Aurea Nana | 18 | 0.823 | 3.396 | 1.187 | 4.583 | 8 | 侧柏 | Platycladus orientalis | 3 | 0.793 | 0.566 | 3.981 | 4.547 | 9 | 千头柏 | Platycladus orientalis cv. Sieboldii | 11 | 0.826 | 2.076 | 2.259 | 4.335 | 序号 | 植物名称 | 学名 | 频度/次 | 生长指数 | 相对频度 | 相对盖度 | 重要值 | 10 | 七姊妹 | Rosa multiflora var. carnea | 11 | 0.878 | 2.076 | 2.258 | 4.333 | 11 | 西藏箭竹 | Fargesia setosa | 9 | 0.814 | 1.698 | 2.358 | 4.056 | 12 | 凤尾丝兰 | Yucca gloriosa | 12 | 0.920 | 2.264 | 0.548 | 2.812 | 13 | 二色锦鸡儿 | Caragana bicolor | 4 | 0.918 | 0.755 | 1.937 | 2.692 | 14 | 葡萄 | Vitis vinifera | 11 | 0.890 | 2.076 | 0.609 | 2.684 | 15 | 锦绣杜鹃 | Rhododendron pulchrum | 5 | 0.774 | 0.943 | 1.596 | 2.539 | 16 | 大花黄牡丹 | Paeonia ludlowii | 4 | 0.867 | 0.755 | 1.633 | 2.388 | 17 | 小蜡 | Ligustrum sinense | 9 | 0.908 | 1.698 | 0.528 | 2.226 | 18 | 紫丁香 | Syringa oblata | 6 | 0.900 | 1.132 | 1.005 | 2.137 | 19 | 峨眉蔷薇 | Rosa omeiensis | 2 | 0.915 | 0.377 | 1.707 | 2.084 | 20 | 牛奶子 | Elaeagnus umbellata | 5 | 0.904 | 0.943 | 1.091 | 2.035 | 21 | 西藏茶藨子 | Ribes xizangense | 3 | 0.902 | 0.566 | 1.362 | 1.928 | 22 | 二萼粉枝莓 | Rubus biflorus var. biflorus | 7 | 0.913 | 1.321 | 0.329 | 1.650 | 23 | 连翘 | Forsythia suspensa | 4 | 0.881 | 0.755 | 0.800 | 1.554 | 24 | 金叶莸 | Caryopteris divaricata ‘ Worcester Gold’ | 2 | 0.917 | 0.377 | 1.069 | 1.447 | 25 | 小花水柏枝 | Myricaria wardii | 3 | 0.913 | 0.566 | 0.846 | 1.412 | 26 | 日本木瓜 | Chaenomeles japonica | 4 | 0.855 | 0.755 | 0.578 | 1.333 | 27 | 南天竹 | Nandina domestica | 4 | 0.814 | 0.755 | 0.450 | 1.205 | 28 | 西藏卫矛 | Euonymus tibeticus | 3 | 0.780 | 0.566 | 0.612 | 1.178 | 29 | 西藏素方花 | Jasminum officinale var. tibeticum | 3 | 0.885 | 0.566 | 0.607 | 1.173 | 30 | 玫瑰 | Rosa rugosa | 5 | 0.884 | 0.943 | 0.202 | 1.146 | 31 | 火棘 | Pyracantha fortuneana | 4 | 0.946 | 0.755 | 0.382 | 1.137 | 32 | 短苞小檗 | Berberis sherriffii | 3 | 0.963 | 0.566 | 0.567 | 1.133 | 33 | 圆叶栒子 | Cotoneaster rotundifolius | 4 | 0.887 | 0.755 | 0.367 | 1.121 | 34 | 小叶黄杨 | Buxus sinica subsp. sinica var. parvifolia | 3 | 0.831 | 0.566 | 0.535 | 1.101 | 35 | 小叶栒子 | Cotoneaster buxifolius | 3 | 0.928 | 0.566 | 0.504 | 1.070 | 36 | 木槿 | Hibiscus syriacus | 3 | 0.854 | 0.566 | 0.503 | 1.069 | 37 | 尼泊尔黄花木 | Piptanthus nepalensis | 3 | 0.927 | 0.566 | 0.488 | 1.054 | 38 | 金银忍冬 | Lonicera maackii | 3 | 0.925 | 0.566 | 0.426 | 0.992 | 39 | 圆锥山蚂蝗 | Desmodium elegans | 2 | 0.924 | 0.377 | 0.612 | 0.989 | 40 | 粉绿野丁香 | Leptodermis potanini var. glauca | 3 | 0.895 | 0.566 | 0.419 | 0.986 | 41 | 美花山蚂蝗 | Desmodium callianthum | 3 | 0.943 | 0.566 | 0.396 | 0.962 | 42 | 紫荆 | Cercis chinensis | 3 | 0.681 | 0.566 | 0.387 | 0.953 | 43 | 黄刺玫 | Rosa xanthina | 4 | 0.938 | 0.755 | 0.171 | 0.926 | 44 | 东北连翘 | Forsythia mandschurica | 2 | 0.768 | 0.377 | 0.537 | 0.914 | 45 | 木藤蓼 | Fallopia aubertii | 2 | 0.925 | 0.377 | 0.526 | 0.904 | 46 | 楔叶绣线菊 | Spiraea canescens | 3 | 0.938 | 0.566 | 0.329 | 0.895 | 47 | 红瑞木 | Swida alba | 3 | 0.838 | 0.566 | 0.296 | 0.862 | 48 | 高山柏 | Sabina squamata | 1 | 0.857 | 0.189 | 0.661 | 0.850 | 49 | 黄杨叶栒子 | Cotoneaster microphyllus | 2 | 0.904 | 0.377 | 0.421 | 0.799 | 50 | 紫藤 | Wisteria sinensis | 3 | 0.780 | 0.566 | 0.173 | 0.739 | 51 | 互叶醉鱼草 | Buddleja minima | 3 | 0.943 | 0.566 | 0.166 | 0.732 | 52 | 龙爪柳 | Salix matsudana f.tortuosa | 2 | 0.828 | 0.377 | 0.354 | 0.731 | 53 | 高丛珍珠梅 | Sorbaria arborea | 3 | 0.864 | 0.566 | 0.162 | 0.728 | 54 | 砂生槐 | Sophora moorcroftiana | 2 | 0.878 | 0.377 | 0.338 | 0.716 | 55 | 黄杯杜鹃 | Rhododendron wardii | 3 | 0.274 | 0.566 | 0.144 | 0.710 | 56 | 紫竹 | Phyllostachys nigra | 1 | 0.806 | 0.189 | 0.506 | 0.695 | 57 | 黄牡丹 | Paeonia delavayi var. lutea | 2 | 0.893 | 0.377 | 0.287 | 0.665 | 58 | 枸杞 | Lycium chinense | 2 | 0.881 | 0.377 | 0.286 | 0.663 | 序号 | 植物名称 | 学名 | 频度/次 | 生长指数 | 相对频度 | 相对盖度 | 重要值 | 59 | 越橘叶忍冬 | Lonicera myrtillus | 3 | 0.895 | 0.566 | 0.095 | 0.661 | 60 | 毛洋槐 | Robinia hispida | 2 | 0.874 | 0.377 | 0.249 | 0.626 | 61 | 多蕊金丝桃 | Hypericum choisianum | 3 | 0.928 | 0.566 | 0.0591 | 0.625 | 62 | 白毛小叶栒子 | Cotoneaster microphyllus var. cochleatus | 1 | 0.913 | 0.189 | 0.418 | 0.607 | 63 | 金边大叶黄杨 | Buxus megistophylla var.aureo-marginatus | 2 | 0.794 | 0.377 | 0.189 | 0.567 | 64 | 五叶地锦 | Parthenocissus quinquefolia | 2 | 0.894 | 0.377 | 0.181 | 0.558 | 65 | 石榴 | Punica granatum | 2 | 0.942 | 0.377 | 0.177 | 0.554 | 66 | 锦带花 | Weigela florida | 2 | 0.886 | 0.377 | 0.155 | 0.533 | 67 | 西藏木瓜 | Chaenomeles thibetica | 1 | 0.780 | 0.189 | 0.335 | 0.523 | 68 | 蜡梅 | Chimonanthus praecox | 2 | 0.867 | 0.377 | 0.138 | 0.515 | 69 | 其他* | — | 49 | — | 9.245 | 4.008 | 13.253 |
注:重要值小于0.500的植物有42种, 按照重要值大小依次为毛叶珍珠花Lyonia villosa、珍珠梅Sorbaria sorbifolia、卵叶忍冬Lonicera inodora、仙人掌Opuntia stricta var. dillenii、山茶Camellia japonica、西藏铁线莲Clematis tenuifolia、榆叶梅Amygdalus triloba、显柱南蛇藤Celastrus stylosus、绣线菊Spiraea salicifolia、钝叶栒子Cotoneaster hebephyllus、微绒绣球Hydrangea heteromalla、云南勾儿茶Berchemia yunnanensis、灰栒子Cotoneaster acutifolius、斑竹Phyllostachys bambusoides f. lacrima-deae、小叶女贞Ligustrum quihoui、扁核木Prinsepia utilis、短柱金丝桃Hypericum hookerianum、麻叶绣线菊Spiraea cantoniensis、长瓣瑞香Dephne longilobata、杯萼忍冬Lonicera inconspicua、昆明醉鱼草Buddleja aqathosma、刺鼠李Rhamnus dumetorum、毛樱桃Cerasus tomentosa、红花檵木Loropetalum chinense var. rubrum、常春藤Hedera nepalensis var. sinensis、杯腺柳Salix cupularis、地锦Parthenocissus tricuspidata、海桐Pittosporum tobira、密蒙花Buddleja officinalis、凌霄Campsis grandiflora、铺地柏Sabina procumbens、迎春Jasminum nudiflorum、馥郁滇丁香Luculia gratissima、构骨Ilex cornuta、牡丹Paeonia suffruticosa、腺果蔷薇Rosa fedtschenkoana、流苏树Chionanthus retusus、薯蓣Dioscorea opposita、蜿蜒杜鹃Rhododendron bulu、洒金桃叶珊瑚Aucuba chinensis var. iegata、紫玉盘杜鹃Rhododendron uvariifolium、栀子Gardenia jasminoides。 | 表3 林芝市灌木层物种数量特征统计表 Table 3 Statistics of quantitative proerties of shrub layer plants in Linzhi City |
由表4可以看出, 草本层植物共有101种。草坪草以草地早熟禾重要值最高, 地被植物以车轴草重要值最高, 除此之外的地被植物重要值均小于5。林芝市的地被植物种类较西藏其他地区多, 但应用数量小。
表4
Table 4
表4(Table 4)
 表4 林芝市草本层物种数量特征统计表 Table 4 Statistics of quantitative proerties of herbs layer plans in Linzhi City序号 | 植物名称 | 学名 | 频度/次 | 生长指数 | 相对频度 | 相对盖度 | 重要值 |
---|
1 | 草地早熟禾 | Poa pratensis | 101 | 0.680 | 14.745 | 20.003 | 35.747 | 2 | 高羊茅 | Festuca elata | 98 | 0.700 | 14.307 | 21.988 | 35.295 | 3 | 冷地早熟禾 | Poa crymophila | 26 | 0.523 | 3.796 | 9.346 | 13.142 | 4 | 高原早熟禾 | Poa alpigena | 23 | 0.493 | 3.358 | 7.764 | 11.122 | 5 | 黑麦草 | Lolium perenne | 46 | 0.602 | 6.715 | 3.993 | 10.708 | 6 | 紫羊茅 | Festuca rubra | 19 | 0.473 | 2.774 | 7.469 | 10.243 | 7 | 早熟禾 | Poa annua | 26 | 0.513 | 3.796 | 4.037 | 7.833 | 8 | 画眉草 | Eragrostis pilosa | 4 | 0.809 | 0.584 | 5.593 | 6.176 | 9 | 多花黑麦草 | Lolium multiflorum | 26 | 0.523 | 3.796 | 2.218 | 6.014 | 10 | 羊茅 | Festuca ovina | 18 | 0.523 | 2.628 | 3.033 | 5.660 | 11 | 车轴草 | Galium odoratum | 16 | 0.926 | 2.336 | 3.169 | 5.505 | 12 | 秋英 | Cosmos bipinnata | 21 | 0.927 | 3.066 | 0.737 | 3.802 | 13 | 湿地早熟禾 | Poa irrigata | 8 | 0.552 | 1.168 | 2.440 | 3.608 | 14 | 金盏花 | Calendula officinalis | 14 | 0.884 | 2.044 | 0.190 | 2.234 | 15 | 大丽花 | Dahlia pinnata | 13 | 0.922 | 1.898 | 0.164 | 2.062 | 16 | 蜀葵 | Althaea rosea | 9 | 0.947 | 1.314 | 0.650 | 1.964 | 17 | 菊花 | Dendranthema morifolium | 9 | 0.908 | 1.314 | 0.415 | 1.729 | 18 | 向日葵 | Helianthus annuus | 11 | 0.907 | 1.606 | 0.115 | 1.721 | 19 | 川西千里光 | Senecio scandens Buch.-Ham. ex D. Don | 8 | 0.944 | 1.168 | 0.138 | 1.306 | 20 | 月见草 | Oenothera biennis | 6 | 0.904 | 0.876 | 0.419 | 1.295 | 21 | 小丽花 | Dahlia pinnate cv | 8 | 0.896 | 1.168 | 0.110 | 1.278 | 22 | 黄花委陵菜 | Potentilla chrysantha | 7 | 0.918 | 1.022 | 0.202 | 1.224 | 23 | 卓玛花 | Matthiola incana | 5 | 0.966 | 0.730 | 0.479 | 1.209 | 24 | 孔雀草 | Tagetes patula | 7 | 0.902 | 1.0220 | 0.069 | 1.091 | 25 | 旱金莲 | Tropaeolum majus | 6 | 0.937 | 0.876 | 0.089 | 0.965 | 序号 | 植物名称 | 学名 | 频度/次 | 生长指数 | 相对频度 | 相对盖度 | 重要值 | 26 | 紫苜蓿 | Medicago sativa | 5 | 0.927 | 0.730 | 0.233 | 0.963 | 27 | 翠菊 | Callistephus chinensis | 6 | 0.925 | 0.876 | 0.047 | 0.923 | 28 | 苣荬菜 | Sonchus arvensis | 1 | 0.887 | 0.146 | 0.776 | 0.922 | 29 | 荷花 | Nelumbo nucifera | 5 | 0.897 | 0.730 | 0.178 | 0.907 | 30 | 卷鞘鸢尾 | Iris potaninii | 4 | 0.919 | 0.584 | 0.110 | 0.693 | 31 | 西藏狼尾草 | Pennisetum alopecuroides | 3 | 0.904 | 0.438 | 0.249 | 0.686 | 32 | 萱草 | Hemerocallis fulva | 4 | 0.924 | 0.584 | 0.080 | 0.664 | 33 | 芍药 | Paeonia lactiflora | 3 | 0.661 | 0.438 | 0.222 | 0.660 | 34 | 美人蕉 | Canna indica | 4 | 0.924 | 0.584 | 0.022 | 0.606 | 35 | 血满草 | Sambucus adnata | 4 | 0.863 | 0.584 | 0.020 | 0.604 | 36 | 聚合草 | Symphytum officinale | 3 | 0.907 | 0.438 | 0.111 | 0.549 | 37 | 拉萨蒲公英 | Taraxacum sherriffii | 3 | 0.897 | 0.438 | 0.107 | 0.544 | 38 | 睡莲 | Nymphaea tetragona | 2 | 0.917 | 0.292 | 0.244 | 0.536 | 39 | 红花酢酱草 | Oxalis corymbosa | 3 | 0.930 | 0.438 | 0.062 | 0.500 | 40 | 卷丹 | Lilium lancifolium | 3 | 0.920 | 0.438 | 0.062 | 0.500 | 41 | 鸢尾 | Iris tectorum | 3 | 0.825 | 0.438 | 0.062 | 0.500 | 42 | 其他* | — | 94 | — | 13.723 | 2.587 | 16.310 |
注:重要值小于0.500的植物有60种, 按照重要值大小依次为蜡菊Helichrysum bracteatum、心叶野荞麦Fagopyrum gilesii、牵牛花Pharbitis nil、唐菖蒲Gladiolus gandavensis、碧冬茄Petunia hybrida、西藏八角莲Dysosma tsayuensis、琉璃草Cynoglossum zeylanicum、紫茉莉Mirabilis jalapa、卓巴百合Lilium wardii、紫花地丁Viola philippica、披散木贼Equisetum diffusum、草木犀Melilotus officinalis、石竹Dianthus chinensis、芭蕉Musa basjoo、满江红Azolla imbricata、日光菊Heliopsis helianthoides、笔直黄耆Astragalus strictus、滨菊Leucanthemum vulgare、打碗花Calystegia hederacea、凤仙花Impatiens balsamina、红花菜豆Phaseolus coccineus、山莨菪Anisodus tanguticus、万寿菊Tagetes erecta、锦葵Malva sinensis、菊芋Helianthus tuberosus、香薷Elsholtzia ciliata、沿阶草Ophiopogon bodinieri、天竺葵Pelargonium hortorum、七叶鬼灯檠Rodgersia aesculifoli、西南鸢尾Iris bulleyana、薄叶鸡蛋参Codonopsis convolvulacea var. vinciflora、甘西鼠尾草Salvia przewalskii、光萼党参Codonopsis levicalyx、金脉鸢尾Iris chrysographes、蓝玉簪龙胆Gentiana veitchiorum、腺萼落新妇Astilbe rubra、马蔺Iris lactea var. chinensis、波棱瓜Herpetospermum pedunculosum、灯心草Juncus effusus、蕨麻Potentilla anserina、桃儿七Sinopodophyllum hexandrum、金鱼草Antirrhinum majus、芦苇Phragmites australis、齿叶灯台报春Primula serratifolia、绒毛栗色鼠尾草Salvia castanea Diels f. tomentosa、硬毛夏枯草Prunella hispida、玉簪Hosta plantaginea、毛地黄Digitalis purpurea、点地梅Androsace umbellata、毛蕊花Verbascum thapsus、水蓼Polygonum hydropiper、一串红Salvia splendens、百日草Zinnia elegans、蛇目菊Sanvitalia procumbens、黑心金光菊Rudbeckia hirta、鸡冠花Celosia cristata、蓟Cirsium japonicum、羽扇豆Lupinus micranthus、蕨菜Potentilla anserina、芥Brassica juncea。 | 表4 林芝市草本层物种数量特征统计表 Table 4 Statistics of quantitative proerties of herbs layer plans in Linzhi City |
3.2 植物组成调查结果表明, 林芝市园林植物共计87科、196属、321种(含品种)。其中藤本及攀援植物19种, 竹类3种, 藤本及竹类仅占调查植物的6.85%, 较西藏其他地区数量显著增加。乔木110种, 灌木110种, 草本101种, 分别占调查植物的34.27%, 34.27%和31.46%, 乔灌草种类比为1∶ 1∶ 0.92。乡土植物178种, 引种植物143种, 分别占调查植物的55.45%和44.55%。乔灌木中, 常绿树64种, 落叶树156种, 分别占调查乔灌木的29.09%和70.91%; 针叶树30种, 阔叶树190种, 分别占调查乔灌木的13.64%和86.36%; 常色及彩色乔灌木17种, 占调查乔灌木的7.73%。从科属上看, 应用最多的依次为蔷薇科、杨柳科、菊科、豆科、禾本科、松科、柏科和木犀科, 分别为48, 21, 20, 20, 19, 16, 13和12种, 分别占调查植物的14.95%, 6.54%, 6.23%, 6.23%, 5.92%, 4.98%, 4.05%和3.73%。从植物生长指数上看, 健康状况及长势均良好, 优于西藏其他6个地市。从植物规格上看, 乡土植物的规格普遍较大, 例如裂叶蒙桑、胡桃、白柳、光核桃、高山松、林芝云杉的平均胸径分别为104.03, 45.72, 31.37, 30.67, 19.95和16.92 cm, 乡土植物中古树名木较多; 而引种植物的规格普遍偏小, 例如普遍种植的紫叶李、日本晚樱, 平均胸径分别为6.56和6.73 cm, 这与当地苗圃不发达、长途运输不便、引种植物规格小有关, 应及早加强当地园林苗圃建设工作[9]。
由表5可知, 林芝市园林植物配比不合理。主要表现为:灌木及常绿树种比例偏高, 这与当地色块及篱类植物大量应用有关; 针叶树比例偏低; 引种植物比例极高, 乡土植物比例极低。
表5
Table 5
表5(Table 5)
 表5 林芝市乔灌木配比统计表 Table 5 Statistics of trees and shrubs proportion in Linzhi City序号 | 配比类型 | 现状比例 | 该地区适宜比例[10] |
---|
1 | 乔灌比 | 1∶ 5.43 | 1∶ 2~1∶ 3 | 2 | 乡土引种比 | 1∶ 12.86 | 4∶ 1~5∶ 1 | 3 | 常落比 | 1∶ 0.51 | 1∶ 3~1∶ 4 | 4 | 针阔比 | 1∶ 23.64 | 1∶ 4~1∶ 5 |
| 表5 林芝市乔灌木配比统计表 Table 5 Statistics of trees and shrubs proportion in Linzhi City |
3.3 物种丰富度特征调查结果表明, 平均每个样方园林物种丰富度为9.33种, 其中最高样方物种丰富度为40种。由表6可以看出, 林芝市各地园林植物多样性以及绿化水平差异很大, 其中巴宜区最高, 朗县最低。巴宜区的绿化模式相对复杂, 其他各地的绿化结构及绿化模式较单一。
表6
Table 6
表6(Table 6)
 表6 林芝市园林物种丰富度统计表 Table 6 Statistics of landscape species richness in Linzhi City序号 | 地区 | 物种丰富度指数 | 样方平均物种数 |
---|
1 | 巴宜区 | 270 | 11.08 | 2 | 墨脱县 | 153 | 9.36 | 3 | 察隅县 | 128 | 9.15 | 4 | 波密县 | 93 | 8.63 | 5 | 工布江达县 | 69 | 7.81 | 6 | 米林县 | 64 | 7.50 | 7 | 朗县 | 50 | 7.13 |
| 表6 林芝市园林物种丰富度统计表 Table 6 Statistics of landscape species richness in Linzhi City |
3.4 物种多样性指数比较通过图1乔灌草多样性指数发现, 从乔灌草的Shannon-wiener指数、Pielou指数以及乔木层Simpon指数上看, 各地差异不明显。由于园林绿化的人工性、绿化材料的局限性, 该市在绿化时大量使用金叶女贞、大叶黄杨、紫叶小檗、洒金千头柏、紫叶李、草地早熟禾等, 故所得到的各项数值差异性小, 同时也反映出各地绿化景观独特性不明显。从Simpon指数上看, 仅灌木层及草本层Simpon指数差异较为明显, 其中以墨脱县、察隅县及巴宜区较高, 表明这3个地区的灌木层及草本层多样性较高。
3.5 绿化模式林芝市常见的绿化配置模式见表7。
表7
Table 7
表7(Table 7)
 表7 林芝市常见绿化模式 Table 7 Common green models in Linzhi City类型 | 绿化模式 | 备注 |
---|
代表性绿化模式
| 白柳+紫叶李— — 草坪草 白柳+雪松— — 草坪草 白柳+光核桃— — 草坪草 白柳+北京杨— — 草坪草 白柳+高山松— — 草坪草 巨柏+紫叶李— — 草坪草 裂叶蒙桑+山荆子— — 黄刺玫+小叶栒子— — 草坪草 | 应用普遍, 群落景观丰富度低
| 较复杂绿化模式
| 雪松+女贞+龙柏+紫叶李+日本晚樱+紫红鸡爪槭+碧桃— — 洒金千头柏+红叶石楠— — 草坪草 白柳+雪松+女贞+紫红鸡爪槭— — 金叶女贞+红叶石楠+大叶黄杨+紫叶小檗+洒金千头柏+凤尾丝兰+月季+七姊妹+木藤蓼— — 卓玛花+卷鞘鸢尾+卓巴百合+车轴草+草坪草 裂叶蒙桑+林芝云杉+西南花楸— — 西藏箭竹+紫丁香+锦绣杜鹃+贴梗海棠+小叶栒子— — 萱草+草坪草 光核桃+高山松+北京杨+银杏+苹果+梨+紫叶李+紫红鸡爪槭— — 西藏箭竹+多蕊金丝桃+尼泊尔黄花木+美花山蚂蝗+凤尾丝兰+白兰+荷花玉兰+贴梗海棠+金叶女贞+红叶石楠— — 萱草+车轴草+红花酢酱草+草坪草 | 仅零星应用, 群落景观丰富度相对较高
|
| 表7 林芝市常见绿化模式 Table 7 Common green models in Linzhi City |
将林芝市园林植物分为上、中、下3层, 上层代表性植物为白柳、高山松、雪松、林芝云杉、光核桃、北京杨、巨柏等, 其中以雪松、白柳为优势种和丰富种; 中层代表性植物为紫叶李、日本晚樱、龙柏、杏梅、月季、金叶女贞、红叶石楠、紫叶小檗、洒金千头柏、西藏箭竹等; 下层代表性植物以草坪草为主, 地被植物主要以秋英、车轴草、金盏花、大丽菊、菊花、蜀葵、卓玛花、旱金莲、拉萨蒲公英等为主, 地被植物很不发达, 仅零星应用。
4 结论与讨论本研究调查结果表明, 林芝市的园林植物共计87科、196属、321种(含品种), 其中乔木110种, 灌木110种, 草本101种。乔木重要值排前3的依次为白柳、女贞和裂叶蒙桑; 灌木重要值排前3的依次为金叶女贞、大叶黄杨、紫叶小檗; 草本植物重要值排前3的依次为草地早熟禾、高羊茅和冷地早熟禾。该地区的园林基调树种为白柳、高山松, 园林骨干树种为女贞、雪松、紫叶李、龙柏、日本晚樱。各县园林植物丰富度高低依次为巴宜区、墨脱县、察隅县、波密县、米林县、工布江达县、朗县。
林芝市园林绿化主要存在以下几点问题:
1)高原环境条件是最大的制约因子, 园林植物应用地区差异大。林芝市是陆地垂直地貌落差较大的地带, 北高南低, 造成了林芝市奇特的热带、亚热带、温带及寒带气候并存的多种气候带, 气候变化大, 大部分区域属于藏东南温暖湿润气候区。地形起伏大, 海拔高差大, 全地区平均海拔3 100 m, 平均海拔低于西藏其他6地市。最高海拔南迦巴瓦峰7 782 m, 最低海拔墨脱大峡谷仅900 m。地形差异大决定了各地区降水变化大, 从而很大程度上影响了园林应用植物的丰富度, 而水分因子对园林植物的制约作用强于温度因子[11]。
林芝市下辖的各区县中, 朗县、米林县、工布江达县属于半湿润气候区, 除此之外的其他地区都属于湿润气候带, 园林植物应用种类变化很大。其中, 朗县平均海拔最高, 为3 700 m, 气候环境恶劣, 导致该县的园林植物种类在林芝各地中最为匮乏(表6), 高山松极少, 且长势普遍很差。米林、工布江达两县平均海拔稍低, 分别为3 600和3 500 m, 应用的园林植物明显较朗县丰富。例如高山松在工布江达和米林县得到广泛应用, 且生长指数高, 成为该县绿化骨干树种之一。巴宜区平均海拔3 000 m, 由于为地区首府, 经济条件及气候相对较好, 所应用的园林植物在林芝市最为丰富, 甚至连热带、亚热带植物芭蕉、仙人掌、棕榈、石榴、罗汉松等都有少量露地种植。波密县地理环境尤为特殊, 海拔差异很大, 海拔2 700 m以下属亚热带气候带, 2 700 ~ 4 200 m属高原温暖半湿润气候, 园林植物应用变化较大。察隅县、墨脱平均海拔最低, 分别为2 300和1 200 m, 为林芝市气候条件最优越的2个地区, 热带植物应用普遍, 墨脱小董棕、乔木刺桐、荷花、油桐等应用较多。
总之, 海拔及经济条件等因素导致林芝市各地的园林植物应用丰富度变化差异较大(表6)。高原地区园林植物丰富度与海拔因子的联动规律是今后深入研究的方向。
2)气候环境优越, 园林植物资源丰富, 但开发应用落后。林芝市与西藏其他地区相比较, 气候环境优越。林芝市是全国第三大林区, 由南向北几乎集中了从海南岛到北极地区的各种植被, 现已发现和证实的就有3 500多种, 乡土园林植物资源极为丰富[12], 但开发应用工作严重滞后。由表5可知, 该市乡土园林植物占比极低, 许多优秀的乡土园林植物没有得到足够重视, 例如拉萨蒲公英、短苞小檗、西藏茶藨子、腺萼落新妇、西藏铁线莲、显柱南蛇藤、短柱金丝桃、微绒绣球、长瓣瑞香、馥郁滇丁香、高丛珍珠梅等, 仅在藏式民居等少数绿地有零星应用。相关部门应着力加大乡土园林植物资源研发推广力度, 优先开发园林价值较高的大花黄牡丹、短苞小檗、腺果蔷薇、西藏茶藨子、美花山蚂蝗、长叶女贞、楔叶绣线菊、短柱金丝桃、长尾槭、乔木刺桐、西藏铁线莲、卓巴百合、卷鞘鸢尾等[13]。
3)地方特色不突出。林芝市在地方特色方面保持较好的代表主要有藏式庭院、传统寺庙园林、林卡等少数传统藏式园林[14], 在种类和数量上应用较少, 不占优势。随着当地城市建设发展, 林芝市的绿化总体上趋同性强, 较为千篇一律。如米林县城的行道树几乎都是女贞和高山松, 重复率极高, 导致地方特色缺失。近年来林芝市城市绿化“ 抄袭风” “ 彩化风” 盛行, 地方特色缺失明显; 同时“ 大树移植风” 呈逐年增加趋势, 主要移植对象有裂叶蒙桑、川滇高山栎、高山松、林芝云杉、白柳等。林芝市古树众多, 而当地苗圃业很不发达, 更加助长了这种风气[9]。
4)绿化发展不均衡, 园林配置单一。林芝市各地区绿化发展很不均衡, 其中巴宜区绿化建设相对较好, 其他各县区绿化水平参差不齐。例如察隅县、墨脱县、波密县, 坐落于覆盖率极高的森林群山之下, 生态环境及景观资源极为优越, 但城镇园林绿化重视程度、绿化水平、绿化覆盖率及园林植物丰富度反而处于较低水平; 朗县由于受制于气候因素, 园林植物丰富度最低(表6)。另一方面, 林芝市植物造景多样性差, 配置单一性问题突出, 园林植物配比不合理。同时复合生态配置的缺乏, 导致了该市园林绿化总量低。